Ex-prostituee Selina: ‘Ik heb nog nooit liefde gevoeld. Maar nu wel’
Vanuit het Rachamhuis in Den Haag beginnen voormalige sekswerkers een nieuw leven. ‘Ik heb nog nooit liefde gevoeld, maar nu wel’, vertelt ex prostituee Selina. ‘Hier wordt niet geoordeeld.’
‘Dit waren de draagbalken van de oude vloer.’ In de riante woonkeuken wijst Marieke Dingemanse naar de donkergebeitste eettafel, met okergele stoelen eromheen. Van vijfdraagbalken is een tafelblad gemaakt; het oppervlak bobbelt licht. ‘De uiteinden zijn niet gelijk. Het leven gaat door, willen we ermee uitdrukken.’De woonkeuken is het kloppende hart van het Racham huis,dat gevestigd is in een pand uit 1896 in een gezellig drukke Haagse winkelstraat. Marieke (50) begon dit ‘huis van barmhartigheid’ ruim een jaar geleden samen met echtgenootHans (50). Ex-prostituees krijgen er onderdak, zodat zij hun leven een andere wending kunnen geven. Vanaf de straat is niet te zien dat hier zes voormalige sekswerkers en tweekinderen zijn ingetrokken. Precies de bedoeling, zegt Hans, als hij met koffie aanschuift. ‘Deze vrouwen zoeken rust en anonimiteit.’
De keuken oogt strak, maar ook warm. ‘Beoordeel de dag naarwat je zaait, niet naar wat je oogst’, staat op een krijtbordgeschreven, Het hangt aan een turquoise geschilderde wand,waarop even verderop een groot schilderij van Wilma Veen inhet oog springt. Het beeld toont vrouwen die trots rechtoplopen, bedoeld om de kostbaarheid en waardigheid van elkmens uit te drukken.
Een glazen schuifwand scheidt de keuken van het privé domein van de familie. ‘Hier delen we ons leven met de vrouwen. Zijhuren op de drie etages hierboven elk hun eigen studio’, legtMarieke uit. ‘Soms vind ik het moeilijk te zien hoe ze tobben met schulden, terwijl ik die niet heb. Het schuurt, want ik wil náást hen staan. Alles oplossen kan ik ook niet, dat moet je ook niet willen, anders ga je alsnog boven ze staan.’
‘We willen deze vrouwen bescherming en ondersteuning bieden’, vult Hans aan. We faciliteren dat vanuit onze stichting en laten ze ervaren dat ze er mogen zijn.’Ondersteuning kan al zitten in het samen proberen te begrijpen van een ingewikkelde brief. Marieke: ‘Als het nodig is, drink ik een bakje koffie bij een van hen op de kamer om rustig te kunnen praten. Soms ben ik nog in pyjama en zijn mijn haren nog niet gekamd, maar dat maakt niet uit.’ De vrouwen mogen hier maximaal twee jaar wonen. Via een deur in de hal op de begane grond kunnen ze – wanneer nodig –terecht in de woonkeuken voor een goed gesprek of het stellen van een praktische vraag. ‘Vrijdags eten we met z’n allen hier.Voor wie dat wil. We kunnen huilen, maar ook samen lachen.Er zijn hier creatieve workshops en we bieden trainingen aan,bijvoorbeeld over leefstijl. Elke woensdag sporten we met z’n allen. Dan maak je contact met je lijf en ervaar je dat het jóuw lichaam is.’
misbruikt
Terwijl Hans en Marieke vertellen over het Racham huis, gaat de deur van de woonkeuken langzaam open. Het is Selina (31),een van de ex-prostituees, die zich een kwartier eerder dan afgesproken meldt om haar persoonlijke verhaal te delen. Ze woont inmiddels een jaar op de eerste etage. Marieke staat direct op en geeft haar een bemoedigende knuffel. ‘Vind je het spannend?’‘Een beetje,’ geeft Selina toe, die anoniem wil blijven (en daarom in dit artikel niet bij haar eigen naam wordt genoemd). Nu ze een baan in de zorg heeft, hoeft niemand te weten van haar verleden, vindt ze. Ze wil ‘een stem zijn voorvrouwen in de prostitutie’. ‘Er is veel meer in het leven dan prostitutie, maar zij beseffen dat niet altijd, dat was bij mij ook zo.’ Selina komt uit ‘een Oost-Europees land’; welk land precies, dat houdt ze in het midden. Haar moeder weet niet dat ze jarenlang als prostituee werkte in Nederland. Selina werd al vanaf haar kleutertijd misbruikt, vertelt ze. ‘Door mijnmoeder en mijn oom, met wie ze een relatie had. Zieke mensen zijn het.’ Ze valt even stil. ‘Dit had ik vorig jaar nog niet zo kunnen vertellen’, klinkt het dan zachtjes.
‘Pas nu, na intensieve therapie, kan ik zeggen: het is gebeurd, maar ik ben niet meer de persoon van toen.’ Ze was achttien toen ze haar ouderlijk huis ontvluchtte. Via Duitsland, waar ze aan verblijfspapieren kwam, belandde ze in Nederland.‘Omdat een vriendin in de prostitutie werkte, besloot ik dat ook te gaan doen, om aan geld te komen. Ik stond in overlevingsstand en bedacht niet dat er misschien andere oplossingen waren. Ik wist toen niet dat je een uitkering kon aanvragen, of huursubsidie.’ Als ‘een robot’ werkte ze in seksclubs in het hele land, stond achter de ramen en was escortdame. Het werk vond ze ‘smerig met al die aanrakingen van mannen’. Geregeld wilde ze zichzelf van het leven beroven. ‘Mijn hond heeft dat voorkomen. Hij voelt precies aan wat ik nodig heb’, verzucht ze.
eigenwaarde
‘Ik probeerde tijdens het werk mijn gevoel zo veel mogelijk uitte schakelen. Maar als de klant weg was, werd ik woest en konik hem wel vermoorden. Er kwamen veel pedofielen – ik wasjong. Dan moest ik iets aantrekken wat hen aan hun dochters deed denken. Gelukkig maar dat ze dan bij mij komen, dacht ik dan. Wie ik was, telde niet.’ Op een gegeven moment werd het haar te veel. ‘Ik kon er niet meer tegen. Soms keek een klant even naar me en zei dan: ‘Nee, jou hoef ik niet.’ Dat doet iets met je eigenwaarde. Natuurlijk, er waren ook mooie momenten in het werk, met mooie mannen, maar die waren zeldzaam.’ Via Stichting Hulpverlening en Opvang Prostitutie mensenhandel (SHOP), een organisatie in Den Haag die sekswerkers begeleidt die willen stoppen, kreeg ze de kans eenopleiding in de zorg te volgen. Tegelijk had ze beter onderdak nodig.
‘Waar ik woonde, was een heel nare huisbaas.’ En zo kwam het Rachamhuis in beeld. Ze had een motivatiebrief geschreven waarom ze zou passen bij andere vrouwen en het gezin Dingemanse. ‘Ik was zo zenuwachtig’, giechelt ze. ‘Het leek me een droom om daar met mijn hond te mogen wonen.’Marieke: ‘Je wilde vooruit kijken, dat trof ons. Afgelopen jaarEen bemoedigende tekst voor de bewoners op het krijtbord. - beeld Hans-Lukas Zuurman hebben we veel gepraat en gehuild, en sollicitatie gesprekken voorbereid. Toen je een gesprek had voor werken in de ouderenzorg, fietste ik met je mee tot aan de voordeur.’
Twee werelden raakten vervlochten. Zowel Hans als Marieke heeft een achtergrond in de zorg. Hans werkt als directeur bij het Leger des Heils en Marieke is welzijnsmedewerkster in eenverpleeghuis.
Verdriet en stress
Al op haar achttiende kwam Marieke als vrijwilliger in aanraking met prostitutie. ‘Voor stichting Ontmoeting deelde ik soep uit aan een schaars geklede tippelaar in Rotterdam.‘Dit heeft God zo toch niet bedoeld, om je lichaam weg te geven, dacht ik.’ Nog altijd zie ik haar voor me. Er wordt zo neergekeken op deze vrouwen.’Via de christelijke stichting De Haven in Den Haag, die net alsSHOP contacten onderhoudt met de sekswerkers en ook een uitstap programma biedt, is ze inmiddels al jarenlang vrijwilliger. Ze bezoekt de vrouwen achter de ramen en in de clubs. ‘Gisteren was ik er nog. Wat een verdriet en stress kunnen zij hebben. Een vrouw vertelde me dat haar moeder was overleden, maar dat ze de kist in haar eigen auto had moeten vervoeren: ze had geen geld voor de rouwauto.’Toen de laatste van hun twee dochters op het punt stond uit te vliegen, koos het echtpaar ervoor deze vrouwen verder te helpen nadat zij zelf hadden gekozen voor een ander leven.‘Dit is geen evangelisatie project’, onderstreept Hans. ‘Het gaat ons erom dat we doen wat Jezus van ons vraagt: nodig mensen uit aan je tafel en ondersteun ze.’Als man voelde het toch wat ongemakkelijk om een woongemeenschap op te zetten, samen met ex-prostituees, erkent Hans. ‘Deze vrouwen weten dat mannen vaak van alles van hen willen. Dat is juist waar ik mij voor schaam: zo wil ik hen niet zien. Ik probeer een nieuw rolmodel te zijn voor ze.’
Marieke: ‘Hans is vooral de organisator en dienstverlener. Hij repareert in huis wat kapot is. Zijn positie heeft, in tegenstelling wat vrouwen vaak hebben ervaren, niets met macht te maken.’Altijd beschikbaar zijn betekent ook een telefoontje van boven aannemen, ook al sta je zelf op het punt naar bed te gaan, weetHans inmiddels. ‘Laatst was er paniek vanwege een loslopende muis. Dan moet ik naar boven en alle gatendichten die ik kan vinden.’ Marieke: ‘Het geeft hilariteit en zo’n voorval onderstreept dat we met elkaar leven.’
Hans: ‘In zo’n woongemeenschap ontdekken zij en wij hoe het leven ook kan zijn. Ik ben weleens moe na een dag werken.Maar dat hoef ik niet te verbergen, dat hoort er ook bij.’Om zelf af en toe op adem te kunnen komen zijn twee echtparen gevonden die de rol van Hans en Marieke over kunnen nemen, bijvoorbeeld tijdens vakanties. ‘Laatst hadden we een diploma-uitreiking van onze dochter en tegelijk was het hier even crisis. Dan springt een van de echtparen in.’‘Rust!’ Selina spreekt het uit alsof ze de finish heeft bereikt, als ze vertelt wat het Racham huis haar vooral gebracht heeft tot op heden. ‘Eindelijk kon ik langer slapen. Ik was uitgeput.God heeft deze mensen op mijn pad gebracht. Zij zijn de enigen die mij geen pijn hebben gedaan.’Marieke: ‘Wat een veerkracht toont ze. Ondanks alle moeilijkheden blijft ze positief. En lachen, dat kunnen we ook samen.’Selina: ‘Voorheen lachte ik mijn tranen weg, maar nu niet meer. Nu kan ik écht genieten van het leven. Hier bouw ik vertrouwen op in mezelf en in de mensen die mij willen helpen. Dat was in het begin niet makkelijk, toen ik herbelevingen en paniekaanvallen had. Achter mijn verleden staat nu een punt. Het is een cadeau van God dat ik dat ik nu zo kan zorgen voor oudere mensen, want ik ben enorm beschadigd. Ik wil uiteindelijk mijn eigen zorg onderneming starten.’
Ze schiet vol. ‘Ik heb in dit huis familie gekregen en liefde. Ik heb nog nooit liefde gevoeld, maar nu wel. Er wordt hier niet geoordeeld. Er is meer in het leven dan prostitutie, je bent veelmeer waard als mens dan alleen de prijs voor je lichaam.’Marieke: ‘De eerste keer dat je in uniform naar je nieuwe werk fietste, kreeg ik een brok in de keel. Dan ben ik zo trots op je.En je doet het zelf, hè!?’Selina: ‘Nee, sámen.’Marieke: ‘Nee, jíj hebt de keuze gemaakt het zo te gaan doen.’Selina lachend: ‘Maar zonder ondersteuning kan ik het niet.Dus: sámen.’
Gezin als opvangplekIn Den Haag zijn naar schatting duizend tot vijftien honderd sekswerkers legaal actief, veelal binnen de raam prostitutie, blijkt uit onderzoek van Bureau Beke in januari 2020.Daarnaast wordt vermoed dat ‘ten minste enkele honderden’ op illegale wijze opereren als sekswerker. Het prostitutiebeleid van de gemeente is gericht op ‘veilig en gezond’ werken door aandacht te hebben voor zorg en positie van de sekswerker. Wie wil stoppen kan kiezen vooropvang en uitstap programma’s. Bij dat laatste zijn in DenHaag Stichting Hulpverlening en Opvang Prostitutie en mensen handel (SHOP) en de christelijke stichting DeHaven betrokken. Het Rachamhuis werkt met allebei samen, zodat de vrouwen hulp krijgen en onderdak en ondersteuning in het Rachamhuis. Mede-initiatiefnemerHans Dingemanse: ‘Deze kleinschalige aanpak is uniek.Vanuit de rest van Nederland zien we interesse ontstaan voor het concept waarin een gezin het leven deelt met deze vrouwen. Deze opzet is kopieerbaar en wij willen daarin onze ervaringen delen.’ Zijn vrouw Marieke vult aan: ‘Stel dat andere mensen dezelfde droom hebben, voor Haarlem of waar dan ook. Het begint met het openzetten van je hart.En je moet een stabiel huwelijk en gezin hebben.’
